Wanneer wordt de nieuwe NPR 7910 gepubliceerd? Deze vraag krijgen we bij NEN bijna wekelijks. NPR 7910-1/2 ‘Gevarenzone-indeling met betrekking tot explosiegevaar – Deel 1: Gasexplosiegevaar / Deel 2 stofexplosiegevaar is in 2018 gepubliceerd als normontwerp. Bij NEN krijgen we ook regelmatig de vraag ‘welke eisen zijn er als we in een gezoneerd gebied moeten zijn met apparatuur waarvan geen explosieveilige uitvoering te koop of verkrijgbaar is’?

De expert
Gerdian Jansen is medeauteur van zowel NPR 7910-1/2 als NTA 7914 ‘ Explosieve atmosferen – Tijdelijk gebruik van niet-Ex apparaten in gevaarlijk gebied’. Reden voor de NEN-consultants Jeannette Leenders en Rianne Boek om op bezoek te gaan bij Gerdian voor een gesprek.

Gerdian Jansen heeft in de jaren tachtig elektrotechniek gestudeerd aan de HTS in Arnhem. Na zijn studie heeft hij zijn passie gevonden en zich gespecialiseerd in het opstellen van gevarenzone-indelingen met betrekking tot gas- en/of stofexplosiegevaar en machineveiligheid. Tevens is hij als gecertificeerd hoger veiligheidskundige werkzaam en heeft hij zeer veel ervaring opgedaan met het opstellen van volledige explosieveiligheidsdocumenten.

Gerdian werkt sinds ruim 11 jaar bij EFPC, Risk & Safety Consultants (voorheen HSE-advies BV), een toonaangevend adviesbureau met consultants en engineers op het gebied brand- en explosieveiligheid maar ook elektrische-
en machineveiligheid.

Interessant vakgebied
‘Wat vind je leuk aan het vakgebied explosieveiligheid’?
Na het stellen van deze vraag, brandt Gerdian enthousiast los. ‘Bij het vakgebied explosieveiligheid komen techniek, organisatie en mensen bij elkaar. Alle drie zijn ze belangrijk. Als een drukvaste kast niet goed is gesloten en/of gemonteerd, doordat bijvoorbeeld de bouten niet goed zijn vastgezet of de wartels niet goed zijn aangedraaid, dan werkt het hele systeem niet. Mensen moeten goed zijn opgeleid en er moet een commitment zijn van het gehele bedrijf, om veilig te werken. Vooral bij explosies kunnen de gevolgen groot zijn en kunnen er doden vallen als het echt misgaat’.

Normcommissie explosieveiligheid
Gerdian Jansen is al vele jaren lid van de normcommissie
NEC 31 “Elektrisch materieel in verband met ontploffingsgevaar” (de huidige naam is ‘explosieveiligheid’). Een voor de hand liggende vraag aan Gerdian is ‘wat zijn voor jou de belangrijkste redenen om lid te zijn van deze normcommissie’?

‘Als adviseur is het belangrijk om de achterliggende gedachte van een norm of eis te kennen. Waarom wordt er een bepaalde eis gesteld en waarom juiste die waarde? Deze kennis heb je nodig om een norm goed te kunnen interpreteren en toe te passen. Dit zorgt voor een grote toegevoegde waarde voor de klant. Tevens kan ik zelf ideeën en kennis inbrengen bij te ontwikkelen normen, zoals de NPR 7910 en NTA 7914. De kennis die ik inbreng en ook opbouw door gesprekken met medenormcommissieleden en medewerkers van inspectie SZW, pas ik toe om mijn klanten nog beter te kunnen bedienen. De normcommissie zorgt dus ook voor een groot kennisnetwerk, waarbij zowel de kennis die je opbouwt en deelt als de mensen die je spreekt, van grote waarde zijn. Een actieve normcommissie waar leden bereid zijn en open staan om kennis te delen, is erg waardevol’.

NPR 7910-1/2
‘In 2018 is de ontwerp NPR 7910-1/2 gepubliceerd. Waar gaan deze beide NPR-en over en wat zijn de belangrijkste verschillen met de versie uit 2010 en, misschien nog wel belangrijker, wanneer wordt de nieuwe NPR gepubliceerd’?
‘NPR 7910 geeft informatieve aanwijzingen bij het opstellen van een gevarenzone-indeling met betrekking tot gasexplosiegevaar. Deel 1 betreft gasexplosiegevaar en is gebaseerd op NEN-EN-IEC 60079-10-1:2015. Deel 2 gaat over stofexplosiegevaar en is gebaseerd op NEN-EN-IEC 60079-10-2:2015.

Op grond van de Arbeidsomstandighedenwetgeving is de werkgever verplicht van arbeidsplaatsen een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) te maken en een EVD op te stellen. Wanneer er sprake is van explosiegevaar zal het EVD ook een gevarenzone-indeling moeten bevatten.

De belangrijkste wijzigingen staan genoemd in het voorwoord. De beide NPR-en zijn nu in lijn met de bovenliggende normen, NEN-EN-IEC 60079-10-1/2:2015 en het Arbeidsomstandighedenbesluit. De definities van de zones en gevarenbronnen zijn dan ook in lijn gebracht met de definities van de Europese richtlijn 1999/92/EG, en daarbij is er een toevoeging van het begrip ‘inert gebied. De ‘bedrijfsduur’ is dan ook weggehaald bij de omschrijving van de zones.

Het werken in een gezoneerd gebied is er uit gehaald. Dit zal nader worden beschreven in de nieuwe NTA 7914. Ik verwacht dat NPR 7910 in april gepubliceerd wordt.
Ook zijn er basisvoorbeelden in bijlage A toegevoegd.

De tabellen die als voorbeelden in de NEN-EN-IEC 60079-10-1 zijn opgenomen, staan niet in NPR 7910-1. Dus bij het toepassen van de NPR, is het verstandig om ook naar de bovenliggende norm te kijken’.

SZW
‘Was Inspectie-SZW/SZW ook betrokken bij het opstellen van NPR 7910?’
‘I-SZW/SZW is formeel geen lid van de werkgroep die NPR 7910 heeft opgesteld. Echter, als werkgroep vinden we het belangrijk dat deze NPR in de praktijk erkend wordt door I-SZW, zodat we weten dat indien we deze NPR goed toepassen, I-SZW geen nadere eisen zal gaan stellen. Er hebben verschillende overleggen plaatsgevonden met I-SZW. NPR 7910 is in lijn met de arbeidshygiënische strategie opgesteld. Dit is zeer belangrijk voor I-SZW. In het verleden had de arbeidsinspectie (I-SZW) het publicatieblad P182 ‘gevarenzone-indeling met betrekking tot gasontploffingsgevaar. Maar alle publicatiebladen zijn in het verleden ingetrokken en daar is NPR 7910-1/2 toen voor in de plaats gekomen. Als je deze documenten nu nog vergelijkt, zie je veel overeenkomsten’.

Publicatie
‘Wanneer wordt de nieuwe NPR 7910-1/2 gepubliceerd’?.
‘Ik verwacht dat dat voor de zomer zal zijn. Op 15 mei zal ik bij NEN in Delft tijdens de bijeenkomst Platform Industrie en Veiligheid, een presentatie geven over de nieuwe NPR 7910-1/2. Hiervoor kan men zich aanmelden via de website van NEN’.

NTA 7914
‘Wat is de aanleiding om te starten met NTA 7914 ‘Explosieve atmosferen – Tijdelijk gebruik van niet-Ex apparaten in gevaarlijk gebied’?
‘De directe aanleiding daarvoor was de voorgenomen wijziging van artikel 3.5e van het Arbeidsomstandigheden. Deze voorgenomen wijziging is inmiddels officieel (besluit 23 januari 2020). In artikel 3.5e is ‘Geen andere eisen’ vervangen door ‘Geen aanvullende eisen’. SZW heeft aangegeven dat er niets wijzigt aan de bedoeling van de wet, maar het moet wel de ruimte voor (mis)interpretatie verkleinen. Voor de duidelijkheid geef ik hieronder de nieuwe tekst van artikel 3.5e.

Wetgeving
Artikel 3.5e. Maatregelen in gevarenzones
voor zover het explosieveiligheidsdocument op basis van de beoordeling, bedoeld in artikel 3.5c, eerste lid, geen aanvullende eisen stelt, worden in de gevarenzones apparaten en beveiligingssystemen gebruikt overeenkomstig de apparatencategorie, bedoeld in artikel 1, eerste lid, van het Warenwetbesluit explosieveilig materieel 2016 en toegepast volgens de navolgende principes:
1. gevarenzone 0 of 20: categorie 1-apparatuur;
2. gevarenzone 1 of 21: categorie 1-of categorie
2-apparatuur;
3. gevarenzone 2 of 22: categorie 1-, categorie 2-of
categorie 3-apparatuur;

Hier hoort de onderstaande nota van toelichting bij:
‘…..De formulering «andere eisen» kon ten onrechte de indruk wekken dat het mogelijk was ter zake minder eisen te stellen, een minder strenge gevarenzone te kiezen, apparatuur of beveiligingsmiddelen te gebruiken uit een minder strenge categorie dan vermeld in de punten 1°, 2° of 3° van onderdeel e, of af te zien van het treffen van de maatregelen die nodig zijn volgens de beoordeling van de gevaren met betrekking tot explosieve atmosferen, bedoeld in artikel 3.5c, eerste lid. Met «andere eisen» werd en wordt echter bedoeld dat er «aanvullende, extra eisen» gesteld kunnen worden.….’.

‘…Indien er voor een apparatencategorie géén apparatuur of beveiligingsmiddelen beschikbaar zijn (of niet op een redelijke termijn beschikbaar gaan komen), mag afgeweken worden van de principes, bedoeld in artikel 3.5e, onderdeel e, Arbobesluit….’.

Praktijk
‘Deze wetswijziging zorgt voor veel onrust in de praktijk omdat het lijkt alsof er strengere eisen gesteld worden aan het (tijdelijk) gebruik van niet explosieveilig materieel’, zegt Gerdian Jansen.

‘NTA 7914 probeert, binnen het kader van de toepasselijke Nederlandse Arbeidsomstandighedenwetgeving, duidelijkheid te bieden met betrekking tot het tijdelijk toepassen van dergelijke niet-ATEX apparatuur, om daarmee zoveel mogelijk discussies met betrekking tot “redelijkheid” en “mogelijkheid” te vermijden. Daarbij wordt uitgegaan van de beheersing van de risico’s zoals die bij de ATEX 153-plichtige bedrijven wordt toegepast.

NTA 7914 kan als leidraad worden gebruikt voor het beoordelen of, en onder welke randvoorwaarden, niet-ATEX apparaten tijdelijk kunnen worden gebruikt of tijdelijk aanwezig kunnen zijn in zone 2 en/of 22 gebieden met explosiegevaar’.

Streng
‘Is er overleg met I-SZW over de inhoud van NTA 7914’?
‘Hielke Kuiters van I-SZW heeft tijdens het ATEX-congres van afgelopen juni een presentatie gegeven over dit onderwerp. Wij hebben deze gegevens verwerkt in de NTA 7914. Voor deze NTA geldt net als voor de NPR 7910-1/2 dat er draagvlak moet zijn bij I-SZW, zodat de gebruiker er van uit mag gaan dat als hij deze NTA correct toepast, er geen aanvullende eisen worden gesteld door I-SZW. Dit kan wel inhouden dat er gebruikers zijn die NTA 7914 wellicht te streng vinden’, zegt Gerdian Jansen.

Industrie
‘Zijn de VNCI/VNPI/VOTOB ook betrokken bij het ontwikkelen van de NTA 7914’?
‘Er is contact geweest met de deze brancheorganisaties. Zij hebben echter besloten om niet als brancheorganisaties actief deel te nemen, omdat zij ook al bezig zijn met een handreiking. Wel nemen enkele leden van deze brancheorganisaties en andere bedrijven deel aan de werkgroep die NTA 7914 opstelt. Dit is uiteraard erg belangrijk, omdat het voor de uiteindelijke gebruikers, de bedrijven, goed toepasbaar moet zijn in de praktijk’, aldus Gerdian Jansen. ‘We hopen voor de zomer een conceptversie gereed te hebben die we ook kunnen presenteren tijdens het jaarcongres ATEX & Process Safety’.

Slotwoord
‘Heb je nog een laatste tip of advies’?
‘Als bedrijf kun je de allerveiligste explosieveilige apparatuur kopen en ook technische maatregelen nemen om te zorgen dat de werkomgeving explosieveilig is ingericht. Maar dan ben je er nog niet. De factor mens is te belangrijk om te negeren. Als je een explosieveilige heftruck koopt, maar iemand zit tijdens het werk te roken achter het stuur, ben je geen stap verder. Je zult ook je mensen goed moeten opleiden en instrueren op het gebied van explosieveiligheid. Ze overtuigen van hun verantwoordelijkheid om elkaar aan te spreken op onveilig gedrag. Zo zorg je dat alle schakels sterk genoeg zijn’.

 

Publicatie in NEN vakblad Industrie & Veiligheid, april 2020 

Wilt u het gehele vakblad lezen? Klik dan hier.